Is anti-kraak het antwoord op je zoektocht naar een ruimte waar je je helemaal creatief uit kunt leven?

DENKEN IN KUNST | Anti-kraak ateliers

Is anti-kraak het antwoord op je zoektocht naar een ruimte waar je je helemaal creatief uit kunt leven? 

Is anti-kraak de ideale oplossing of toch maar niet?

In het kort:

• Anti-kraak ateliers bieden goedkope werkruimte, maar brengen ook onzekerheid en beperkingen met zich mee, zoals korte opzegtermijnen en beperkte voorzieningen.

• Voor flexibele kunstenaars die tijdelijk ruimte nodig hebben is anti-kraak aantrekkelijk, maar voor wie structuur zoekt kan het juist stress en onrust opleveren.

• Bepaal goed wat jij nodig hebt als kunstenaar en kijk ook naar alternatieven zoals broedplaatsen, samenwerkingen of tijdelijke projectruimtes voor meer stabiliteit.

De uitdaging van het vinden van een goed atelier

Voor veel kunstenaars is het vinden van betaalbare en bruikbare atelierruimte een enorme uitdaging. De huurprijzen stijgen, vaste plekken zijn vaak vol of vallen buiten het beschikbare budget. En in sommige steden is de concurrentie voor geschikte werkplekken bijzonder groot. Daarom kiezen steeds meer kunstenaars voor een andere route: Werken in tijdelijk leegstaande anti-kraak panden. Maar is dat eigenlijk wel zo'n ideale oplossing?

Is anti-kraak een aantrekkelijk alternatief?

Anti-kraak ateliers bieden op het eerste gezicht een aantrekkelijk alternatief: Een goedkope ruimte, vaak in grote panden met veel licht en beslist een bepaald karakter. Zeker voor kunstenaars die veel vrijheid zoeken en de nodige werkruimte nodig hebben, klinkt dat natuurlijk als een droom. Toch kent anti-kraak ook flinke nadelen. En het is belangrijk deze af te wegen voordat je eraan begint. Laten we de voordelen, valkuilen en aandachtspunten van anti-kraak ateliers maar eens op een rijtje zetten, zodat jij bewust kunt kiezen of dit huisvestingsconcept wel bij jou past.

Wat zijn anti-kraak ateliers?

Anti-kraak betekent letterlijk: Een pand tijdelijk gebruiken om te voorkomen dat het gekraakt wordt. Vastgoedeigenaren geven leegstaande gebouwen in beheer bij organisaties die er tijdelijk bewoners of gebruikers in plaatsen. Voor kunstenaars kan dit betekenen dat ze voor een relatief laag bedrag een atelier kunnen gebruiken in bijvoorbeeld oude schoolgebouwen, fabrieken of kantoorpanden. Er is geen sprake van huur maar van een bepaald gebruiksrecht dat erg weinig rechten en zekerheden kent. Het gebruik is ook vaak aan beperkingen gebonden.

Wisselend aanbod

Het aanbod varieert per stad en per periode. Sommige panden zijn prachtig en ruim, andere zijn fors verouderd en vragen veel aanpassingen. Wat ze gemeen hebben, is dat je er nooit zeker van bent hoe lang je er mag blijven. Soms kun je er maanden zitten, soms zelfs vele jaren, maar de opzegtermijnen zijn kort. Flexibiliteit is dus noodzakelijk.

Voordelen van anti-kraak voor kunstenaars

Waarom kiezen zoveel kunstenaars toch voor anti-kraak? De voordelen zijn duidelijk:

De lage kosten 

Anti-kraak is vaak vele malen goedkoper dan commerciële ateliers of reguliere huurpanden. Zeker in de dure steden is dit al snel aantrekkelijk.

De ruimte en eigen sfeer

Vaak krijg je toegang tot grote ruimtes met hoge plafonds, veel licht en karakteristieke architectuur. Ideaal voor grootschalige kunstprojecten.

Werken in een vaak creatieve omgeving

In anti-kraakpanden kom je vaak andere makers tegen, wat samenwerking en inspiratie kan bevorderen.

Meestal heel snel beschikbaar

Omdat het aanbod constant verandert, kun je soms op korte termijn een plek vinden, wat prettig is als je dringend ruimte nodig hebt.

Kortom, voor kunstenaars die op zoek zijn naar veel vrijheid en zich niet willen vastleggen aan langdurige huurcontracten, biedt anti-kraak een gevoel van flexibiliteit en avontuur.

De nadelen en beperkingen van anti-kraak

Toch is het niet allemaal ideaal. Anti-kraak kent duidelijke nadelen, vooral voor kunstenaars die juist structuur en zekerheid zoeken in hun werk:

De onzekerheid over de duur

Je weet nooit hoe lang je mag blijven. Dit kan onrust geven, vooral als je bezig bent met grotere projecten of voorbereidingen voor exposities.

Beperkte voorzieningen

Niet elk anti-kraakpand heeft goede verwarming, sanitaire voorzieningen of internet. Soms moet je zelf heel veel regelen.

Geen investeringen mogelijk

Omdat je er maar tijdelijk zit, is het zonde om te investeren in het verbeteren van de ruimte of in het aanschaffen van dure apparatuur.

Strenge regels

Vaak mag je geen of beperkt bezoekers ontvangen, geen evenementen organiseren of het pand promoten als jouw officiële atelierlocatie.

Let goed op de verzekeringen

Niet alle verzekeraars dekken schade of verlies in anti-kraakpanden. Dit vraagt om extra uitzoekwerk en kan risico’s met zich meebrengen.

Je moet goed met mensen om kunnen gaan

Je deelt met andere mensen een ruimte. Er kunnen wrijvingen ontstaan over opruimen, rommel, vuil achterlaten, niet voldoen opgeruimde apparatuur en dergelijke. Dat moet je tactvol op weten te lossen. Er zijn gevallen bekend waar kunstenaars een foto maken als ze vertrekken om te laten zien dat zij alles goed achtergelaten hebben. Daar moet je tegen kunnen.

Als jij juist structuur zoekt in je werk en meer rust wilt creëren om vooruit te plannen, kan anti-kraak je juist uit balans brengen.

Wanneer past anti-kraak wel bij jou?

Anti-kraak kan een goede oplossing zijn als je:

• Flexibel bent in waar en hoe je werkt;

• Op korte termijn ruimte nodig hebt voor een specifiek project;

• Niet veel waarde hecht aan zekerheid op de lange termijn;

• Kun je snel weg en je kunstvoorraad en andere spullen tijdelijk elders opslaan?

• Als je van experimenteren met ruimtes houdt en creatief bent in het aanpassen aan omstandigheden.

Alternatieven voor anti-kraak ateliers

Voor kunstenaars die langdurige groei zoeken, een klantenkring willen opbouwen of hun atelier willen inrichten als een soort visitekaartje, is het verstandig om op zoek te gaan naar meer stabiele alternatieven.

Als anti-kraak voor jou niet de juiste match is, zijn er gelukkig andere mogelijkheden:

Broedplaatsen en ateliercomplexen

Deze bieden vaak betaalbare ateliers met meer zekerheid en een netwerk van andere makers.

Samenwerkingsruimtes

Deel een ruimte met andere kunstenaars of creatieve ondernemers om kosten te drukken.

Tijdelijke projectruimtes

Voor specifieke projecten kun je kortdurend ruimte huren via culturele instellingen of gemeentes.

Durf ook je netwerk in te schakelen. Soms ontstaan de mooiste kansen onverwacht via via.

Dus ben jij het zat om telkens te moeten verkassen en wil je eindelijk een atelier waar je kunt bouwen aan jouw werk? Ontdek of anti-kraak écht bij je past. Bedenk dat je er soms snel uit moet, dus weet waar je je atelierspullen en je gemaakte werk dan kunt opslaan. Bereid dat voor, want je krijgt vaak weinig tijd om opslagruimte te zoeken.